Günümüzde ekonomi konuşulurken, 'döviz kuru, enflasyon, faiz oranları' etrafında dolaşan kısır bir tartışmanın yapıldığına şahit olmak birçok kimseye şaşırtıcı gelmemektedir çünkü ekonominin üretim düzeni, sanayinin geldiği aşama, sanayi toplumunun dönüşümü, ileri endüstriyel ekonomiye geçiş sorunları etrafında oluşan teorik problemler bağlamında meseleyi ele almak, fazla ilgi duyulan bir konu değildir.
Biz Türklerin Anadolu coğrafyasındaki varlığının bin yıllık bir devlete dayandığını sıkça söyleriz, bunun en uzun dönemi ise Osmanlı yüzyılları yani Devlet-i Aliyye zamanıdır. Burada soru şudur, bu büyük imparatorluk neden Batı uygarlığı yükselirken, sanayi çağının perdelerini açarken geride kalmış, sanayi çağının hâkimi olamamıştır sorusudur.
MEHMET GENÇ
Bu soruları artırmak mümkündür: Türkler neden sanayi devrimini kendileri gerçekleştiremedikleri gibi, sonrasında da sanayi yolunda uzun süre gecikmişlerdir. İmparatorluk Batı karşısında en az dört yüz yıl üstün bir konumdayken bunu neden devam ettirememiştir. Türklerin üstünlüğü sadece askeri bir üstünlük müdür; ekonomik bakımdan bir üstünlükleri yok mudur, yoksa bu askeri üstünlüğü nasıl uzunca bir süre devam ettirebilmişlerdir?
İşte bu ve benzeri soruların cevabını en iyi bilen adamı, Türk iktisat tarihi denilince bütün dünyada adı akla gelen Mehmet Genç'i kaybetmiş bulunuyoruz. Mehmet Hoca'nın bildiği, sadece bu sorunun cevabı değildir şüphesiz, o bizim ekonomik dünyamızın İmparatorluktan günümüze uzanan meselelerini bilen, bu meseleyi dava haline getiren ömrünü arşiv ve kütüphaneler arasında yaşamış bir bilim adamıdır.
Mehmet Hoca'yla hukukum kendisiyle tanışmadan başlamıştı. Hacettepe'de öğrencilik günlerimizde 'Türk İktisat Tarihi Semineri' başlığı altında üniversitemizin yayınladığı o muhteşem kitabı alınca, önce Ömer Lütfi Barkan'ın ünlü 'Batı Feodalitesi ve Osmanlı Tımarı' makalesini/tebliğini ve onunla ilgili tartışmaları okuma fırsatı bulacak, arkasından başka bir şans yakalamış olduğumu fark edecektim. Kitabın sayfaları arasında bilim dünyasında Osmanlı ekonomisi konusunda yepyeni bir yaklaşım getiren Hoca'nın 'Osmanlı Maliyesinde Malikâne Sistemi' başlıklı tebliği de bu kitabın sayfaları arasındaydı.
DEVLET VE EKONOMİ
Mehmet Genç Hoca'nın araştırmalarında Osmanlı Arşivleri önemli bir alandır fakat o, arşiv belgelerini toplayıp, bunları belli bir sıraya göre dizip yayınlayan klasik bir tarihçi değildir; bu belgeleri ekonomi ve sosyoloji teorisinin içinde değerlendiren, sosyal bilimlerin araştırma yöntemleriyle ele alıp kritikler yapan, yeni fikirler üreten gerçek bir bilim adamıdır.
Bugün, Türk toplumunun ekonomik gelişme bakımından tam anlamıyla bir sanayi devrim sürecinin içinde bulunduğunu yazıp/söylüyorum; bu süreç 'sanayi çağından' farklı bir zamanda 'küreselleşme çağında' gerçekleşmektedir. Elbette bunun sorunları ve zorlukları bulunmaktadır; bütün bunları anlamak bakımından Mehmet Genç Hocamızın ortaya koyduğu fikirlerden istifade edilecek, öğrenilecek çok şey vardır. O şimdi 'sonsuz bir aşkla sevdiği, sonsuzluğuna yani Tanrı'ya' kavuştu; saygıyla, rahmetle anıyorum.
Sayfa başına git